Azerbaycan Bayrağı Renkleri, Anlamı ve Sembolleri
Azerbaycan bayrağındaki renklerin ve sembollerin yorumlanmasında birçok hata ve hatta uydurma varsayımlar mevcuttur. Bu çeşitliliğin ortadan kalkması için 1918-1920 yılları arası Azerbaycan incelenmeli ve konu 20. yy başında bu konuda fikir beyan eden düşünür, sanatçı ve politikacıların sözlerini hatırlamak ile daha faydalı ve doğru olacaktır.
Azerbaycan bayrağındaki renklerin mavi, kırmızı, yeşil milli bağımsızlık mücadelesinin temel ilkeleri olan “Türkleşme, İslamlaşma ve modernleşme” ideolojik modeli anlamı taşıdığı açıkça anlaşılmaktadır. Bkz. M.A. Resulzade bağımsız Azerbaycan’ı temsil eden ulusal bayrağımızın üç renginin “Türk özgürlüğünü, İslam kültürünü ve modern Avrupa iktidar-otoritesini” (demokrasiyi) temsil ettiğini özellikle kaydetti.
Dahi Üzeyir Hacıbeyov ise Azerbaycan Halk Cumhuriyeti’nin birinci yıl dönümüne ithaf ettiği “Bir Yıl” başlıklı yazısında, Azerbaycan bayrağındaki renklerin anlamlarına değinerek şunları söyledi: “Bu, bayrağımızın anlamı ve maneviyatıdır. mavi renk Türklüğün, yeşil renk İslam’ın, kızıl ise kültür göstergesidir.”
Azerbaycan Bayrağındaki Sekiz Köşeli Yıldız Ne Anlama Gelir ve Nerden Alınmıştır?
Azerbaycan bayrağındaki kırmızı şerit üzerindeki ay ve yıldız sembolleri Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti’nin Gence’deki ulusal bayrağının (21 Haziran 1918) küçültülmüş halidir ve üstünde kızıl hilal ve sekiz köşeli yıldız bulunur. Bu da üç renkli ulusal Azerbaycan Bayrağının küçültülmüş halidir. Yani Azerbaycan bayrağındaki beyaz hilal ve sekiz köşeli yıldız sembolleri eski Osmanlı İmparatorluğu’nun bayrağından alınmıştır.
- Birincisi sekiz köşeli yıldızın anlamı ve işlevi konusunda çok farklı görüşler bulunmaktadır. Bazıları sekiz köşeli yıldızın Azerbaycan’daki milliyet sayısını gösterdiğini iddia etmektedir fakat bu durum asılsız. Zira Azerbaycan’da yaşayan milletleri sayısı sekiz değil daha çoktur.
- İkinci olarak sekiz köşeli yıldız Azerbaycan Bayrağı’na hazır olarak getirilmiştir.
- Üçüncü olarak bu sembol Türk halklarında 3000 yıllık bir geçmişe sahiptir. Diğer doğu halklarında olduğu gibi Türk halklarında da hilalin tarihi kökleri çok eskilere dayanmaktadır. Bu konuda Türk tarihçi Fevzi Kurtoğlu “hilal eski Türklerin yanı sıra 5000 yıl önce Orta Asya’dan Doğu Asya’ya göç öden Sümerler tarafından da kullanılmıştı” diye yazmıştır.
Hilalin Türk hanedanlık armalarında kullanımı ne Sultan Osman Gazi’nin meşhur rüyasında, ne de Fatih Sultan Mehmet’in İstanbul fethinden başlamaktadır. Hilal Türk milleti kadar eskidir.
Sekiz köşeli yıldız sembolü de eski bir tarihe sahiptir, eski inanışlara ve mitolojik köklerle bağlantıları vardır. Eski Türkler güneşe ve aya tapıyorlardı ve çadırlarının kapısını doğan güneşe doğru yerleştiriyorlardı. Türk bilim adamı Bahaddin Ögel Gök ve Güneş’in Türklerde dini toplantılarda ilk sırada yer aldığını yazmaktadır. Daha sonra Manihaizm’e geçen Türkler ay kültürünü tercih ettiler. Bu nedenle eski Türklerde gök, ay, güneş gibi kültler kutsaldır.
Daha sonra Türk mitolojik düşüncesine göre Güneş-Anne, Ay-Baba şeklinde ifade edilerek Ay’ın “erkek”, Güneş’in ise “dişi” olarak sembolize edildiğini görmekteyiz. Hun İmparatoru Mete’nin Çin İmparatoru’na yazdığı mektupta şu cümlenin yer alması ilginçtir: “Gökten ve Yerden doğan, Güneş ve Ay’ın tahtına oturan Türk Hanlarının Büyük Sandığı, Çin İmparatoru’ndan saygıyla ricada bulunur…”
Kuşkusuz eski Sümer anıtlarında yansıtılan ay simgesi ve sekiz köşeli yıldız (“Güneş” anlamında) eski Türklerin ve Sümerlerin Ay ve Güneş’e olan inançlarının bir sonucu olarak yorumlanmalıdır. Osmanlı Devleti’nin kırmızı bayrağına 18. yüzyılın sonlarında beyaz hilalle eklenen ve 19. yüzyılın ortalarında yerini beş köşeli yıldıza bırakan sekiz köşeli yıldız simgesi, kadim inancın Ay ve Güneş kültlerine tapınmak. Kuşkusuz daha sonra yerini modernliğin simgesi sayılan 5 köşeli yıldıza bırakması da sekiz köşeli yıldızın (güneş) eskiliğini kanıtlıyor…
Azerbaycan halkının maddi kültürünün başyapıtı olan Gobustan kaya resimlerinde sıklıkla sekiz köşeli yıldız görüntüleri yer alıyor. Böylelikle eski Osmanlı İmparatorluğu’nun bayrağından alınan Azerbaycan bayrağındaki ay ve sekiz köşeli yıldız imgesi, eski inanışlarla ilişkilendirilmiş, biri Ay’ın simgesi, diğeri ise bir semboldür. Güneş’in sembolü. Modern hanedanlık armaları sanatında bayraklarda güneşe sekiz veya on iki ışın verilmesi durumları yaygındır.
Böylece Azerbaycan bayrağına yansıyan sembollerin analizi, mavi rengin Türklüğü, kırmızı rengin modernliği, yeşil rengin İslam’ı, ay ve sekiz köşeli yıldızın ise eski inanışlarla ilgili olduğunu ve işaret etmeye yaradığını göstermektedir. Ay ve Güneş.
Not: Yazarları Misir Mardanov ve Asgar Guliyev, yazarları Igrar Aliyev ve Elmar Maharramov olan “Azerbaycan Cumhuriyeti Devlet Sembolleri” (Bakü, 2001) adlı eser, Azerbaycan Demokratik Cumhuriyeti bayrakları ile ilgili materyallerin hazırlanmasında kullanılmıştır.
Kaynak: Azerbaycan Devleti’nin bayrak sembolleri ve anlamları ile ilgili dökümana buradan ulaşabilirsiniz.
Azerbaycan Bayrağı Ölçüleri ve Fiyatları
Azerbaycan Bayrağı’nın tüm ölçüleri ve fiyatlarına buradan ulaşabilirsiniz.